[Case lâm sàng 158] Bệnh Zona (Herpes Zoster)

Một người đàn ông 68 tuổi đến gặp bạn vì đau dữ dội kiểu bỏng rát và nhức nhối vùng thắt lưng phải 2 ngày qua. Hôm nay, bệnh nhân ghi nhận ban đỏ xuất hiện ở vùng này. Khi thăm khám, phát hiện một đám ban đỏ với mụn nước đi từ sau lưng uốn cong xuống dưới bắt chéo vùng thắt lưng phải của bệnh nhân.

• Chẩn đoán có khả năng nhất?
• Cơ chế giải phẫu?

LỜI GIẢI ĐÁP:

Bệnh Zona (Herpes Zoster)

Tóm tắt: Một người đàn ông 68 tuổi có loạn cảm (dysesthesia) nặng vùng thắt lưng phải trong 2 ngày và, gần đây xuất hiện mụn nước trên nền ban đỏ.

• Chẩn đoán có khả năng nhất: bệnh Zona
• Cơ chế giải phẫu: tái hoạt virus varicella và gây nhiễm da theo vùng phân chia đốt da, trong trường hợp này có khả năng là T11 hoặc T12

TƯƠNG QUAN LÂM SÀNG

Người đàn ông 68 tuổi này có các triệu chứng lâm sàng phù hợp với bệnh zona (herpes zoster hay shingles). Virus thủy đậu sống tiềm tàng và có thể tái kích hoạt nhiều năm sau đó dưới ảnh hưởng của các yếu tố thuận lợi như mắc bệnh, stress hay do tuổi tác. Virus varicella được tái hoạt từ các hạch rễ sau và ban đầu gây ra đau kiểu bỏng rát tại vị trí theo phân bố đốt da tương ứng, thường là từ T3 đến L3. Thường sau khi đau 2-3 ngày, ban đỏ và mụn nước nổi lên. Điều trị có thể bao gồm cả liệu pháp corticosteroid, có thể giúp làm giảm viêm và đau. Thậm chí ngay cả khi các tổn thương da đã lành, đau vẫn có thể hiện hữu rất rõ ràng, tình trạng này được gọi là đau dây thần kinh sau zona (postherpetic neuralgia). Đau có thể kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí nhiều năm. Điều trị đau thần kinh sau zona là khó khăn, bao gồm gel lidocaine tại chỗ, kem capsaicin, thuốc chống co giật (anticonvulsant agent), hoặc thậm chí phong bế thần kinh.

TIẾP CẬN:

Thần kinh sống

MỤC TIÊU

• Vẽ được các thành phần của một dây thần kinh sống

Vẽ được các đốt da của ngực và bụng

ĐỊNH NGHĨA

LOẠN CẢM (DYSESTHESIA): cảm giác chạm, cảm giác khó (như trong case này) hoặc xuất một bất thường cảm giác thân thể; ví dụ, tê bì giảm chịu hoặc đau trước những kích thích bình thường hiện cảm giác dù không có kích thích

BAN ĐỎ CÓ MỤN NƯỚC (ERYTHEMATOUS VESICULAR RASH): tình trạng bất thường của da đặc trưng bởi đỏ da và mụn nước

BÀN LUẬN

Các sợi thần kinh ngoại vi phát sinh từ tủy sống gồm rễ trước (rễ bụng), là rễ chủ yếu vận động, và rễ sau (rễ lưng), chủ yếu là cảm giác. Các rễ này kết hợp để tại nên dây thần kinh sống. Các dây thần kinh sống chia thành 2 nhánh chức năng hỗn hợp, một nhánh sau nhỏ và một nhánh trước lớn hơn. Ở vùng bụng, các nhánh sau chi phối cho các cơ nội tại của lưng và da phủ phía trên. Các nhánh trước đi ra trước và xuống dưới để chi phối cho các cơ thành bụng và da phủ bên trên (Hình 34-1). Xem case 33 để hiểu rõ hơn chi phối ngoại biên của các thần kinh sống.

Sau khi lây nhiễm vào da, virus varicella được vận chuyển trong các sợi trục của neuron cảm giác để tới thân các neuron này, nằm trong các hạch rễ sau. Các virus tái hoạt một cách định kỳ và được đưa trở lại thông qua các sợi trục cảm giác tới vùng phân bố của thần kinh sống. Do đó các biểu hiện trên da xảy ra dọc theo sự phân bố đốt da của thần kinh sống. Ở ngực, các mốc đốt da chính gồm: xương đòn (L5) và núm vú (T4). Ở vùng bụng, các mốc qu

Advertisement

Tài liệu tham khảo:

Eugene C. Toy, MD

Vice Chair of Academic Affairs and Program Director Houston Methodist Hospital Obstetrics and Gynecology Residency Program Houston, Texas

Clinical Professor and Clerkship Director Department of Obstetrics and Gynecology University of Texas Medical School at Houston Houston, Texas

John S. Dunn Senior Academic Chair St. Joseph Medical Center Houston, Texas

Lawrence M. Ross, MD, PhD

Adjunct Professor Department of Neurobiology and Anatomy University of Texas Medical School at Houston, Texas

Han Zhang, MD

Associate Professor, Research Department of Neurobiology and Anatomy University of Texas Medical School at Houston, Texas

Cristo Papasakelariou, MD, FACOG

Clinical Professor, Department of Obstetrics and Gynecology University of Texas Medical Branch Galveston, Texas Clinical Director of Gynecologic Surgery St.Joseph Medical Center  Houston, Texas

Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”

Xem tất cả case lâm sàng tại:

https://ykhoa.org/category/khoa-hoc/ca-lam-sang/

an trọng là mỏm mũi kiếm xương ức (T7), rốn (T10) và vùng bẹn/trên mu (L1) (Hình 34-2).