I. MÔ TẢ

Phân ly ánh sáng gần biểu hiện:
1 Phản xạ điều tiết bình thường (đồng tử co khi nhìn gần)
2 Phản xạ ánh sáng kém hoặc mất.

Bệnh nhân có phân ly áng sáng gần khi phản xạ nhìn gần của đồng tử (trong ánh sáng vừa phải) mạnh hơn nhiều phản xạ ánh sáng với ánh sáng mạnh. Phân ly ánh sáng gần thường gặp trong đồng tử Argyll Robertson (xem ‘đồng tử Argyll Robertson’ trong chương này).

II. NGUYÊN NHÂN

 Thường gặp
• Tổn thương mái trung não
• Đồng tử Argyll Robertson
 Ít gặp
• U tuyến tùng
• Não úng thủy
• Xơ cứng rải rác
• Sarcoidosis thần kinh
• Cường đồng tử Adie

III. CƠ CHẾ

Nguyên nhân phân ly ánh sáng gần gồm:
1 Tổn thương mái trung não
2 Cường đồng tử Adie
3 Đồng tử Argyll Robertson

Tổn thương mái trung não

Giảm kích thích ánh sáng trước mái đến nhân vận nhãn, do tổn thương tại mái trung não, dẫn đến giảm phản xạ đồng tử, nhưng đường dẫn truyền hội tụ còn nguyên vẹn. Hội chứng mái trung não (Hội chứng Parinaud) là một hội chứng lâ sàng do tổn thương mép sau và nhân kẽ, đặc trưng bởi:
1 Liệt nhìn dọc
2 Đồng tử bình thường hoặc dãn và phân ly ánh sáng gần
3 Rung giật nhãn cầu với đồng tử co rút vào hốc mắt
4 Co thắt mi.

Cường đồng tử Adie

4 biểu hiện của cường đồng tử Adie:
1 Giãn đồng tử một bên
 2 Giảm hoặc mất phản xạ ánh sáng
3 Đồng tử co chậm trong phản xạ với ánh sáng gần hay khi hội tụ
 4 Cơ co đồng tử nhạy cảm với pilocarpine.

Đồng tử Adie là do tổn thương hạch mi và/hoặc sợi hậu hạch dẫn đến sự tái tạo bất thường của thần kinh mi ngắn. Bình thường, hạch mi cho các sợi thần kinh đến cơ thể mi nhiều gấp 30 lần đến cơ co đồng tử. Sự tái tạo bất thường của các sợi thần kinh mi (một quá trình ngẫu nhiên) thường tái phân bố thần kinh cho cơ co đồng tử nhiều hơn cho cơ thể mi, với tỷ lệ gần 30:1, gây ra những triệu chứng bất thường như đã nêu. Các nguyên nhân của cường đồng tử Adie gồm chấn thương hốc

mắt, khối u hốc mắt và nhiễm virus Varicella Zoster ở nhánh mắt thần kinh sinh ba..

Đồng tử Argyll Robertson

Xem ‘Đồng tử Argyll Robertson’ trong chương này.

IV. Ý NGHĨA

Phân ly ánh sáng gần thường là biểu hiện của tổn thương mái trung não . Và đồng tử Argyll Robertson là triệu chứng kinh điển của giang mai III.

Nguồn: Mechanisms of Clinical Signs. 1st Edition. Mark Dennis William Bowen Lucy Cho.

Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”

Xem tất cả Cơ chế tiệu chứng tại:

https://ykhoa.org/category/khoa-hoc/co-che-trieu-chung/