“4 KEY” mà lúc nào ta cũng phải nhớ và suy luận khi quyết định cách bù Kali (xem hình)

1.Tại sao lúc nào bù Kali cũng để ý bù Magie

Vì Hạ Mg thường đi kèm với hạ Kali, mà bản thân hạ Mg cũng nguy hiểm.
Vì Hạ Mg đi kèm mà ko điều trị thì điều trị hạ Kali sẽ không thể hiệu quả được. Mg liên quan tới khả năng tái hấp thu Kali ở ống thận.

2. Mục tiêu Kali là bao nhiêu?

Tùy nhóm bệnh nhân, tùy độ nặng của bệnh nhân
-Bệnh nhân bình thường, ai cũng biết giá trị bình thường của Kali là 3.5-5 mmol/l.
-Kali khuyến cáo ở BN bệnh tim mạch (nhồi máu cơ tim, suy tim) nên là 4.5-5.5 mmol/l. Kai thấp hơn liên quan tới nguy cơ rối loạn nhịp
-Kali ở BN bệnh thận mạn giai đoạn 3 tới giai đoạn 5, Kali nên giữ 4-5.5. Kali thấp hơn hay cao hơn tương quan với tăng biến chứng tim mạch và tỉ lệ tử vong (American Society of Nephrology 2010) (tương quan hình chữ U)

P/s: Hồi trước mình cũng hay lăng tăng đi cãi lộn với mấy bạn khác, mấy chuyên khoa khác vụ này. Tới khi trình chuyên đề với cô Thảo, một cô đáng kính của mình, cô nói một câu tới giờ còn nhớ, đại khái ý cô “Giá trị bình thường này đọc sách cũng khác nhau, ý kiến chuyên gia cũng khác nhau. Lý do, dân số khác nhau, nếu chỉ là 1 bệnh nhân nội khoa thông thường, đọc textbook nội khoa, người ta yêu cầu giới hạn Kali rất sát, vì BN của họ ít biến động. Đọc textbook ICU thì cũng sẽ khác, vì ICU theo dõi thì chặt hơn, nhưng điều chỉnh cũng khó hơn rất nhiều, người ta chấp nhận ngưỡng rộng rãi hơn”.

3. Bù bằng loại nào?

KCl, một số nhóm đặc biệt sẽ bù chế phẩm khác (potassium acetate, potassium phosphat). Có 2 lý do chính để chọn KCl …… chứ không phải ngẫu nhiên

4.Pha được nồng độ tối đa là bao nhiêu?

Nồng độ cao thì liên quan tới viêm tĩnh mạch. Bởi vậy có giới hạn nồng độ.
Tuy nhiên, nếu truyền qua đường trung tâm, nguy cơ viêm tĩnh mạch sẽ thấp hơn, bởi vậy đối với đường trung tâm nồng độ cho phép cao hơn.
Cao tối đa bao nhiêu? => Ai điều trị bệnh nặng cũng biết, bù thêm 100ml hay lấy đi 100ml là rất khó, bởi vậy không phải lúc nào cũng thoải mái mà pha vô chai 500ml. Theo khuyến cáo từ Fda.gov, khi ta cần hạn chế dịch, ta có thể pha tối đa 300-400mEq/L truyền qua CVC, nghĩa là tối đa 40mEq/100ml (thường ống ta dùng là KCl 10% 10ml có 13mEq Kali, vậy tối đa là 3 ống). Nhiều người phản đối điều này, hiển nhiên là không tốt, nhưng đây là đặt bàn cân giữa lợi và hại.

5. Tốc độ bù và bù đường nào?

Cái này thì theo 4 key ở trên ta sẽ hiểu được các khuyến cáo, chọn đường bù thích hợp (dựa vào nồng độ ta pha, dựa vào tốc độ ta truyền)
Về tốc độ bù, hầu như textbook nào cũng giống nhau.
-Không RL nhịp nặng + Serum-K >= 1.5 mEq/L => Tốc độ tối đa bù là 20mEq/h.
-RL nhịp nặng hoặc Serum-K <1.5 mEq/L: có thể tăng lên 40 mEq/h.

6.Bù một liều lên được bao nhiêu?

Câu hỏi cực kì thú vị, nhưng cực kì khó trả lời. Bởi vì Kali không giống Na, nó là ion nội bào, nó bị chuyển từ nội bào qua ngoại bào và ngược lại bởi rất nhiều thứ (toan kiềm máu, nồng độ insulin…). Trên lâm sàng, ta thường chọn bù không đủ hơn là bù dư, lý do ta sợ bệnh nhân chết vì tăng Kali máu hơn là việc ta thận trọng kiểm tra lại rồi tiếp tục bù thêm.
Tác giả Johnston, trên 1 nghiên cứu đăng trên tạp chí dinh dưỡng Aspen, tác giả này cố gắng cố định các yếu tố làm thay đổi Kali (pH bệnh nhân không thay đổi, không bù kali trước đó, không suy thận (Creatinin < 1.5mEq/l)– chức năng thận không thay đổi nhiều – không tiền căn bệnh thận mạn – không lọc máu, quy trình truyền và quy trình lấy mẫu cực kì sát sao), tác giả thấy truyền 40mEq Kali sẽ tăng nồng độ Kali 0.5mEq.