[Cơ chế triệu chứng số 67] Tăng thông khí

1.MÔ TẢ
Là thở vượt quá nhu cầu trao đổi chất.
Thường đi kèm với thở nhanh.
2.NGUYÊN NHÂN
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tăng thông khí, có thể chia làm 3 loại sau:
• Tâm thần
• Lo lắng
• Cơn hốt hoảng
• Cơ quan
• Hen
• Viêm phổi
• Giãn phế quản
• COPD
• Viêm phế nang xơ hóa
• Tắc mạch phổi
• Đau
• Sinh lý
• Toan chuyển hóa
• Khi diễn thuyết
• Mang thai
3.CƠ CHẾ

Có nhiều yếu tố tâm thần và thể chất có thể gây tăng thông khí. Figure 2.12 (courtesy of Gardner)44 cho thấy rằng có rất nhiều nguyên nhân làm tăng thông khí cùng lúc.Sinh viên không cần thiết phải hiểu cơ chế của tất cả các nguyên nhân tăng thông khí; tuy nhiên, có một vài
nguyên nhân then chốt cần phải biết:
Tâm thần
Tăng thông khí có thể gây ra (cũng như có thể được gây ra bởi) cảm giác lo lắng. Ở bệnh nhân rối loạn lo lắng (anxiety disorder), có một khuynh hướng “tăng thở ‘dựa trên lỗ hổng sinh học, nhân cách và biến nhận thức.Ví dụ, một bênh nhân lo lắng có thể giải
thích cho cơn đau ngực không đặc hiệu của họ là “đau tim”, khiến họ quan trọng hóa cơn đau lên, kích thích hệ thần kinh giao cảm và
gây thở nhanh và tăng thông khí. Cũng có bằng chứng cho thấy những bệnh nhân này có thể có những receptor hóa học tăng nhạy
cảm với CO2 và vì thế nên có vẻ “tăng thở” để đáp lại mức tăng CO2 rất nhỏ.
Ở chứng rối loạn hoảng loạn (panic disorder), cơ chế vẫn chưa rõ. Khi lo lắng, tăng thông khí có thể gây ra hoảng loạn, và hoảng loạn có thể gây tăng thông khí. Có thể có sự hiểu sai về những thay đổi sinh lý, dẫn đến bộ não nghĩ rằng cơ thể đang bị nghẹt thở và vì thế gây ra tăng thông khí đáp lại.

Nguyên nhân cơ quan
BỆNH HÔ HẤP
Ví dụ đã được nghiên cứu tốt nhất là hen, tuy nhiên cơ chế vẫn chưa chính xác:
• Hạ oxy máu kích thích tăng thông khí qua recepter hóa học
• Ứ khí phổi (hyperinflation) gây kích thích receptor ở phổi
• Sự hiểu sai triệu chứng- bị đau tim dẫn đến đáp ứng giao cảm, tăng nhịp thở và tăng thông khí (giống như lo lắng).
TẮC MẠCH PHỔI
Ở tắc mạch phổi, cơ chế ban đầu của thông khí được cho rằng do tín hiệu hạ oxy máu qua receptor hóa học.
RỐI LOẠN THẦN KINH TRUNG ƯƠNG
Tổn thương thân não có thể gây ra biến đổi kiểu thở (xem ‘Thở kiểu Biot’ và
‘Thở ức chế’ ở chapter này và ‘ thở Cheyne–Stokes ’ ở Chapter 3), có khả năng là do hủy hoại trung tâm thông khí. Tăng thông khí có liên
quan với tổn thương ở cầu não, hành não và trung não.
Nguyên nhân sinh lý
TOAN CHUYỂN HÓA
Toan chuyển hóa là một nguyên nhân phổ biến của thở nhanh như là sự nỗ lực của cơ thể đào thải CO2 để giảm độ toan. Đó là
một đáp ứng phù hợp với nhu cầu chuyển hóa và vì thế, theo như định nghĩa, có thể xem như đó không thực sự là tăng thông khí.
MANG THAI
Trong quá trình mang thai, tăng progesterone máu kết hợp với estrogen làm tăng nhạy cảm với hạ oxy máu, gây ra tăng thông khí kiểu trung ương thông qua thân động mạch cảnh.

 

Nguồn: Mechanisms of Clinical Signs. 1st Edition. Mark Dennis William Bowen Lucy Cho.

Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”

 

Xem tất cả Cơ chế tiệu chứng tại:

https://ykhoa.org/category/khoa-hoc/co-che-trieu-chung/