[Cơ chế triệu chứng số 265] Tăng sắc tố và sạm da

MÔ TẢ
Hai khái niệm khác nhau với những biểu
hiện giống nhau, có liên quan đến những
tình trạng bệnh lý khác nhau.
Biểu hiện của bệnh ứ sắt
Tăng sắc tố da thường được mô tả là màu đồng/
xanh hay màu đen ngói. Nhìn chung, nó xảy ra
trên toàn cơ thể nhưng ta có thể thấy rõ trên
mặt, cổ và vùng da căng dãn.
Biểu hiện bệnh Addison
Vùng sạm da trên cơ thể – đặc biệt vùng da
tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, vùng dễ loét do
tỳ đè nhiều, nếp gấp da, sẹo và vùng da căng
dãn.
NGUYÊN NHÂN

HÌNH 7.19 Tăng sắc tố được thấy trong bệnh Addison

• Bệnh Addison (những nguyên nhân phụ
thuộc ACTH) – hay gặp
• Bệnh Cushing (những nguyên nhân phụ
thuộc ACTH) – ít gặp
• Bệnh ứ sắt
CƠ CHẾ

Bệnh Addison
ACTH hoạt hoá các receptor của hormon
kích thích tế bào sắc tố(MSH) trên tế bào
sắc tố, tiết melanin, làm cho da sạm.

 

Pro-opiomelanocortin (POMC) là tiền
chất tổng hợp nên hai phân tử MSH và
ACTH. Một dạng của MSH là α-MSH, gây
sạm da, có cấu tạo giống ACTH ở 13
aminoacid đầu tiên. Với sự tương đồng này,
ACTH được cho là có thể kích thích tế bào

sắc tố tiết melanin, sau đó được các tế bào
ở da hấp thu để tạo nên đặc tính sạm da.
Bệnh Cushing
Trong bệnh Cushing, khi ACTH được tiết ra
bởi khối u tuyến yên, sạm da có thể xảy ra
do kích thích tế bào hắc tố theo một quá
trình tương tự như bệnh Addison.
Bệnh ứ sắt
Hai cơ chế riêng rẽ tạo nên đặc tính của
tăng sắc tố da trong bệnh ứ sắt. Bao gồm:
1) tích tụ haemosiderin ở da và 2) tăng
sản xuất melanin.
Ứ sắt là bệnh lý do hấp thu sắt quá
mức. Sắt dư thừa có thể lắng đọng ở
những cơ quan khác nhau, bao gồm cả da.
Khi tích tụ ở da, haemosiderin sẽ làm thay
đổi sắc tố da, làm da có màu xanh.
Sự thay đổi sắc tố còn do ứ sắt làm
kích thích mô da và gây ra viêm. Quá

trình viêm này sẽ kích thích sản xuất
melanin.
Ý NGHĨA
Tăng sắc tố là triệu chứng có giá trị, gặp ở
92% bệnh nhân có suy thượng thận nguyên
phát và nó là một trong những biểu hiện sớm
nhất của bệnh lý này.

2 Nó cũng có giá trị
trong việc phân biệt suy thượng thân nguyên
phát hay thứ phát. Ở trường hợp suy thượng
thận thứ phát (do sự phá huỷ tuyến yên),
ACTH không được tiết ra, vì thế, không xuất
hiện tăng sắc tố.
Trong bệnhCushing, tăng sắc tố da ít
gặp hơn ở 4–16% bệnh nhân,

57 vì thế giá trị
tiên đoán âm tính thì thấp. Nếu xuất hiện
triệu chứng này sẽ khu trú được các nguyên
nhân trong trục hạ đồi. Vì trong bệnh
Addison, tăng sắc tố phụ thuộc vào ACTH,
vì thế khi xuất hiện tăng sắc tố, nguyên
nhân của hội chứng Cushing được thu hẹp
trong số những bệnh sản xuất ACTH (xem
bảng bên dưới).

Nguồn: Mechanisms of clinical signs. 1 st Edition. Mark Dennis Wiliam Bowen Lucy Cho
Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”

Xem tất cả các cơ chế triệu chứng tại : https://ykhoa.org/category/khoa-hoc/co-che-trieu-chung/