[Cơ chế triệu chứng số 151] Chứng khó phát âm

MÔ TẢ

Chứng khó phát âm là một rối loạn về phát âm (tức sự tạo âm) do rối loạn chức năng của thanh quản và/hoặc dây thanh âm. Giọng bệnh nhân có thể khàn khàn, yếu, giọng thở mạnh, thô ráp hoặc chói tai.

Hình 5.30 Giải phẫu và phân bố thần kinh chi
phỗi các cơ thanh quản và dây thanh

NGUYÊN NHÂN

Hay gặp
• Viêm thanh quản do virus
• Polyp dây thanh âm
• Do điều trị (đặt nội khí quản kéo dài)
Ít gặp
• Khối u (ung thư biểu mô tế bào vảy)
• Liệt thần kinh quặt ngược thanh quản (VD do điều trị, khối u Pancoast, chấn thương xuyên cổ, phình động mạch chủ ngực)
• Co thắt thanh quản
• Hội chứng tủy bên (hội chứng Wallenberg)

CƠ CHẾ

Chứng khó phát âm do bất thường về thanh quản, dây thanh hoặc các dây thần kinh chi phối các cơ quan này, dẫn tới rối loạn về phát âm do sự thay đổi chức năng cơ học của thanh quản và dây thanh.
Các nguyên nhân:
1 Rối loạn tại chỗ của dây thanh hoặc thanh quản
2 Rối loạn thần kinh thiệt hầu, thần kinh phế vị và thần kinh quặt ngược thanh quản.
3 Tổn thương thân não.

Các rối loạn tại chỗ của dây thanh và thanh quản
Rối loạn cơ học về sự đối lập, sự rung và cử động của dây thanh gây ra sự thay đổi trong tạo âm. Nguyên nhân thường gặp bao gồm viêm thanh quản do virus, polyp dây thanh, khối u (VD ung thư biểu mô tế bào vảy), chấn thương và do điều trị (đặt nội khí quản kéo dài).

Các rối loạn của thần kinh thiệt hầu, thần kinh phế vị và thần kinh quặt ngược thanh quản
Thần kinh quặt ngược thanh quản có một đoạn chạy dài trong lồng ngực và dễ bị tổn thương do chèn ép hoặc chấn thương tại một số vị trí (VD khối u Pancoast, chấn thương xuyên cổ, phình động mạch chủ ngực, giãn nhĩ trái, tổn thương do điều trị trong phẫu thuật mổ mở tuyến giáp).6 Các rối loạn của thần kinh thiệt hầu và phế vị gây ra khàn tiếng do tổn thương liên quan đến nhân thần kinh sọ hoặc các bó thần kinh (VD hội chứng tủy bên) hoặc tổn thương thần kinh sọ tại vị trí thoát ra ở thân não (VD u cuộn mạch). Xem thêm ‘Khàn tiếng’ trong chương này.

Tổn thương thân não
Xem ‘Hội chứng Wallenberg’ trong chương này.

GIÁ TRỊ

Chứng khó phát âm có thể là triệu chứng quan trọng trong rối loạn chức năng thần kinh quặt ngược thanh quản, thần kinh phế vị (dây X) hoặc nhân mơ hồ, nhưng thường liên quan nhất tới viêm thanh quản do virus.
Chứng khó phát âm nên được giải thích trong bối cảnh tổng thể các triệu chứng lâm sàng. Chứng khó phát âm đơn độc kéo dài trên 2 tuần khó có khả năng do viêm thanh quản virus và nên được đánh giá thêm kịp thời.

Nguồn: Mechanisms of clinical signs. 1 st Edition. Mark Dennis Wiliam Bowen Lucy Cho
Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”

Xem tất cả các cơ chế triệu chứng tại : https://ykhoa.org/category/khoa-hoc/co-che-trieu-chung/