MÔ TẢ

‘Tiêu chuẩn vàng’ của định nghĩa lách to là tính được khối lượng của lách (sau phẫu thuật cắt lách) khoảng 50–250 g, con số này giảm dần theo tuổi. Trong thực hành, lách to thường được phát hiện khi sờ nắn thành bụng lúc thăm khám và/hoặc qua siêu âm.

NGUYÊN NHÂN

Có nhiều hệ cơ quan và quá trình bệnh lý khác nhau dẫn đến lách to. Bảng 6.8 tóm tắt các nguyên nhân có thể gây ra tình trạng này.

CƠ CHẾ

Cơ chế của hầu hết các nguyên nhân gây lách to có thể được chia thành:

1 gia tăng hoặc đáp ứng miễn dịch quá mức gây nên phì đại lách
2 lách to do đáp ứng với sự tăng phá huỷ hồng cầu
3 sung huyết do đáp ứng với gia tăng hồ máu
4 bệnh rối loạn tăng sinh tuỷ nguyên phát
5 rối loạn thâm nhiễm các thành phần không-thuộc-về-lách trong lách
6 bệnh lý u

Phì đại do đáp ứng miễn dịch

Liên quan đến tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng, viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, CMV, HIV và các nhiễm trùng khác. Trong thời gian tăng đáp ứng miễn dịch, lách gia tăng kích thước và chức năng để làm “nơi ở” cho bạch cầu mới tăng sinh/ trưởng thành.

Tăng phá huỷ hồng cầu

VD: bệnh hồng cầu hình cầu di truyền (hereditary spherocytosis), thiếu G6PD, beta-thalassaemia. Trong cơ chế này, sự gia tăng hoạt động miễn dịch trong quá trình trưởng thành của lympho bào tấn công tế bào hồng cầu, dẫn đến phì đại lách. Hơn nữa, sự tăng sản các tế bào trong xoang lách phải xảy ra để đáp
ứng với tình trạng tăng huỷ hồng cầu.

Congestive engorgement

Không kể đến các nguyên nhân gây tăng áp tĩnh mạch cửa, khi tăng áp tĩnh mạch cửa xảy ra, dòng máu sẽ chảy ngược chiềuvề các mạch máu bao gồm tĩnh mạch lách và lách. Cùng với tăng áp cửa và hồ máu dồn ngược về phía lách, hiện tượng ứ máu và cường lách xảy ra.

Cũng có bằng chứng cho rằng việc hồi lưu tĩnh mạch bị suy giảm dẫn đến tăng huỷ hồng cầu và tăng cường các hoạt động thực bào trong lách, góp phần gây nên cường lách.

Bệnh rối loạn tăng sinh tuỷ

Có nhiều yếu tố góp phần gây nên lách to các rối loạn tăng sinh tuỷ:
1 tăng số lượng hồng cầu trong lách
2 tăng sinh mạch máu lách
3 tăng sinh tế bào trong lách
4 phát triển các thành phần của hệ lưới
5 phát triển các thành phần lympho trong lách.

Các yếu tố góp phần làm tăng kích thước của lách đều lệ thuộc vào nhau, trong chừng mực nào đó, đều cùng một dòng tế bào tăng sinh. Trong một nghiên cứu về các bệnh nhân mắc bệnh đa hồng cầu nguyên phát, nguyên nhân làm tăng kích thước của lách được cho là do tăng sinh mạch máu trong lách; trong xơ hoá tuỷ xương và bệnh bạch cầu dạng tế bào lông, lách to có liên quan đến cả hai nguyên nhân tăng sinh mạch máu và tế bào của lách; trong khi đó trong bệnh bạch cầu hạt mạn tính và bệnh bạch cầu lympho bào mạn tính, lách to chủ yếu do tăng sản tế bào hơn là tăng sinh mạch máu.

Ý NGHĨA

Tuy đôi lúc khó sờ được lách, nhưng nếu sờ được lách rõ ràng thì chắc chắn có liên quan đến chứng lách to, với độ nhạy 18–78%, độ đặc hiệu 89–99% và PLR8.5.

Nguồn: Mechanisms of clinical signs. 1st Edition. Mark Dennis Wiliam Bowen Lucy Cho

Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”

Xem tất cả cơ chế triệu chứng tại: https://ykhoa.org/khoa-hoc/co-che-trieu-chung/